Temizlik Maddelerindeki Büyük Tehlike

Herkesin kullandığı temizlik ürünleri. Herşey masum görünse de tehlike büyük!
Bilim ve Teknik dergisi, kasım ayı sayısında evdeki zararlı kimyasal maddeleri kapağına taşıdı. Evdeki kimyasalların kısırlıktan kansere, böbrek ve akciğer rahatsızlığından doğum kusurlarına, alerjiden psikolojik bozukluklara kadar birçok hastalığa sebep olduğu belirtildi. Evlerimizde temizlik adına kullandığımız ürünler ne kadar güvenli? Bu kimyasalların bilinen basit yan etkilerinin dışında kısırlığa, kansere, alerjiye, doğum kusurlarına, psikolojik bozukluklara yol açtığını biliyor musunuz?

TÜBİTAK tarafından yayınlanan Bilim ve Teknik dergisinin son sayısında evdeki zehirli kimyasal maddelere dikkat çekiliyor.

Hacettepe Üniversitesi Kimya Bölümü Biyokimya Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Adil Denizli ve Doç. Dr. Handan Yavuz’un kaleme aldığı “Evdeki zararlı maddeler” adlı yazıda ilginç detaylara yer veriliyor.

Prof. Dr. Denizli ve Doç. Dr. Yavuz, birçok evsel ürün ve kozmetikte bulunan PFC adlı kimyasal maddenin kadınlarda doğurganlığı azalttığını, yapılan bir araştırmaya dayanarak belirtiyor. Binden fazla hamile kadın üzerinde yapılan araştırmada kadınların kanlarında yüksek seviyelerde per floro kimyasalları (PFC) tespit edildiği ve kadınların çok daha zor hamile kaldığı ortaya çıkmış. PFC’ler su, kir veya yağa dayanıklı tekstil ve deri üretiminde kullanılıyor. Ayrıca tırnak cilaları, diş macunları ve cilt nemlendiriciler gibi kişisel bakım ürünlerinde bulunuyor.

Evsel temizlik malzemeleri, kısırlığın yanı sıra nörolojik, akciğer ve böbrek hasarları, kanser, körlük ve astım gibi ciddi rahatsızlıklara da yol açıyor. Çok kullanılan 15 bin kimyasal maddeden yaklaşık yüzde 75’inin henüz zehirli­lik testi yapılmış değil. Ortalama bir evde bulunan 150’den fazla kimyasal madde alerji, doğum kusurları, kanser ve psikolojik bozukluklara sebep oluyor. Bunun yanı sıra kişisel bakım ürünlerinde bulunan kimyasal maddelerin 884’ü zehirli. Ayrıca 146’sı tümöre, 218’i üreme bozukluklarına, 314’ü biyolojik mutasyona, 376’sı deri ve göz tahrişine neden oluyor.

Zehirli kimyasal maddeler hayatımıza girdikçe, vücudumuzdaki yağ dokusunda biriken zehir seviyesi de artıyor. Biyobirikim çalışmaları, bazı zehirlerin yaşamımız boyunca vücudumuzda biriktiğini gösteriyor. Böcek öldürücülerin evsel ürünlerin bileşimlerine girmesiyle çocuk kanserlerinde yüzde 28, 10 yıl içinde astım vakalarında yüzde 42 artış gözlendi. Hamilelik sürecinde bahçe veya evde zararlı organizma öldürücüleri kullanan ailelerin çocuklarında lösemi görülme riski daha yüksek.

En tehlikeli üç temizleme ürünü; lavabo açıcılar, fırın ve asidik tuvalet temizleyiciler. Genellikle evsel kazalar beyazlatıcı ve amonyak içeren ürünlerin karıştırılması nedeniyle yaşanıyor. Bu şekildeki karışımla kimyasal tepkime gerçekleşiyor ve ‘kloramin’ adı verilen bir bileşik oluşuyor. Klorlu beyazlatıcı, tuvalet temizleyici ve pas çözücü gibi asitli ürünlerle karıştırılırsa da tehlikeli klor gazı oluşuyor. Astım, kronik akciğer veya kalp problemleri olanlar beyazlatıcı ve amonyak içeren evsel temizleyiciler ve amonyaklı ürünleri kullanmamalı. . Zaman zaman bu ürünlerin kuvvetli kokusunu gidermek amacıyla içlerine limon veya başka bir ferah koku eklenebiliyor. Bu yanlış bir uygulamadır. Zira kötü koku aynı zamanda o ürünü koklamanın kişiye zarar vereceğini gösteren bir uyarıdır.

Klorlu beyazlatıcı: Amonyakla karışırsa zehirli kloramin gazı çıkar. Bu gaza kısa süreli maruz kalınması, orta derecede astım belirtilerine veya ciddi solunum problemlerine yol açar.

Metal parlatıcı: Kısa süreli maruz kalma geçici göz buğulanmasına, uzun süreli maruz kalma ise sinir sistemi, deri, böbrek ve gözlerde ciddi hasara sebep olur.

Cam temizleyici: Baş ağrısı ve akciğer harabiyetine neden olur, gözü tahriş eder.

Dezenfektan: Aşındırıcıdır. İshal, bayılma, baş dönmesine yol açar, böbrek ve karaciğere zarar verir.

Mobilya ve yer cilası: Deride renk kaybı, nefes kesilmesi, kusma ve ölüme sebep olur. Kanser ve doğum kusurlarıyla ilişkilidir.

Leke sökücü ve halı temizleyici: Yutulduğunda karaciğer ve böbrek hasarına neden olur. Kanserojendir.

Koku topu: Özellikle naftalin kanserojendir. Göze, kan, karaciğer, böbrekler, deri ve merkezî sinir sistemine zarar verir.

Tuvalet temizleyici: Deride yanıklara, yutulduğunda ishale, mide yanıklarına sebep olur.

Yumuşatıcı: Bazı parfümler hassas bünyeli kişilerde tahrişe neden olur.

Alışveriş yaparken şüpheci olun

Alışveriş yaparken şüpheci olun. Genel amaçlı ürünlerden ziyade belirli amaçlara yönelik ürünler tercih edilmeli.

Çelişen özelliklere dikkat edin. Ürünün bir yüzünde ‘zehirli değildir’ yazarken diğer yüzünde ‘buharı zararlıdır’ yazıyorsa ortada bir yanlışlık vardır. Ağız yoluyla zehirlenme ihtimalinin düşük olması ürünün zararsız olduğu anlamına gelmez.

Oda spreyleri kullanılmamalı. Onun yerine kötü kokunun kaynağı bulunarak ortamdan uzaklaştırılmalı. Sprey kullanmadan, pencereleri açarak da odanın havası temizlenebilir.

Fosfat, suyu yumuşatmak için kullanılan minerallerdir. Birçok ülke, evsel deterjanlar ve diğer bazı temizlik maddelerinde fosfatların kullanılmasını yasakladı. Bulaşık makinesi deterjanları genellikle fosfat kısıtlamalarının dışındadır, birçok marka fosfat içerir, ancak fosfat içermeyen alternatif ürünler de var. Elde yıkama deterjanlarında fosfat bulunmuyor.

Temizleme amaçlı kullanılan, zayıf biyobozunurluğa sahip petrol kaynaklı sadece bir tek yüzey aktif madde var. Bu madde nonilfenol etoksilat. Temizlik ürünlerinin bileşimini gösteren listede nadiren görülür. Çünkü görülürse bu ürün alınmak istenmiyor. Nonilfenol etoksilatlar ve bunların türevleri olan oktifeniletoksilatlar, saç boyalarında, şampuanlarda ve saç şekillendiricilerde çokça kullanılıyor. Genellikle ‘nonoxynol’ veya ‘octoxynol’ olarak gösteriliyorlar. ‘Nonoxynol -9’ sıklıkla sperm öldürücü olarak kullanılıyor.

‘Kırışmaya dayanıklıdır’ etiketli dokumalar genellikle formaldehit reçineyle işlenir ve bu da zarar vericidir. Ütü istemeyen kumaşlar, nevresim, perde, yatak giysileri, diğer tüm dokunmuş ürünler, özellikle ‘kalıcı ütülü’ veya ‘kullanımı kolay’ ifadeleriyle satılan polyester/pamuk karışımları bu kapsamdadır.

Şampuanlarda kresol, formaldehit, glikoller, nitratlar, kükürt bileşikleri, saç spreylerinde bütan itici ve formaldehit reçineler, losyon, krem ve nemlendiricilerde glikol, fenol ve boyalar, deodorantlarda kullanılan alüminyum klorhidrat, aerosol iticiler, amonyak, triklosanlar çok zararlıdır.

En tehlikeli temizlik maddelerinin bir listesi
ODA SPREYLERİ:Oda temizleyicileri sinir öldürücü maddeler salarak koku duyunuzu kesintiye uğratır veya burun deliklerini bir yağ tabakayla kaplar. Oda spreylerinde en yaygın olarak kullanılan madde, yağ hücrelerinde biriken bir pestisit (tarım ilacı) olan metosiklordur. Oda spreylerinde bulunan bilinen zehirli kimyasallar çok zehirli ve kanser yapıcı olduğu bilinen formaldehit ve fenoldür. Fenol cildinize değdiği vakit şişme, yanma, deri soyulmasına veya kurdeşene neden olabilir.
•AMONYAK:Yüksek ölçüde uçucu bir madde olan amonyak gözleriniz, solunum yolları ve cildiniz için çok zararlıdır.
•ÇAMAŞIR SUYU:Güçlü bir aşındırıcı maddedir. Cildi, gözleri ve solunum yollarını tahriş edip yakabilir. Akciğer ödemine, kusmaya ve yutulduğu zaman komaya neden olabilir. Asla ve asla çamaşır suyunu tuvalet temizleyicileri veya amonyakla bir arada kullanmayın. Bu maddelerin karışımı solunduğunda ölüme yol açan buharlara neden olabilir.
•HALI VE MOBİLYA TEMİZLEYİCİLERİ: Birçok formül leke temizleyici olarak tasarlanmıştır. Bu işi yerine getirirler, ama bunun için çok zehirli maddeler kullanırlar. Bunlar arasında karaciğere, böbreklere ve sinir sistemine zarar veren, kanser yapıcı olduğu kanıtlanmış perkloraetelin, göz, cilt ve solunum yollarında aşırı tahrişe neden olan amonyum hidroksit bulunur.
•BULAŞIK DETERJANLARI:Birçok bulaşık deterjanında çok yoğunlaştırılmış kuru klor bulunur. Ev kaynaklı zehirlenmelerin 1. Suçlusu bulaşık deterjanlarıdır. Sıvı bulaşık deterjanlarının üzerinde ‘Yutulursa zararlıdır’ yazar. Her bulaşık yıkadığınızda biraz klor artığı bulaşıkların üzerinde kalır ve yıkanma sayısı arttıkça klor artar. Özellikle sıcak yiyecekler yendiği zaman tabaktaki kloru vücudunuza alırsınız.
•ÇAMAŞIR DETERJANLARI:Çamaşır deterjanlarının içinde fosfor, enzimler, amonyak, naftalin, fenol, sodyum nitilotriasetat ve sayısız başka kimyasal bulunmaktadır. Bu maddeler cilt kızarıklıklarına, kaşıntıya, alerjilere, sinüs sorunlarına ve başka sağlık problemlerine neden olurlar. Bu maddelerin kalıntıları kıyafetlerinizde, yatak çarşaflarınızda kalır ve dokunduğunuz her şey gibi cilt tarafından emilir.
•TUVALET TEMİZLEYİCİLERİ:Genellikle, gözlere ve cildi ciddi biçimde tahriş edip karaciğer ile böbreklere zarar veren hidroklorik asit ve gözde, ciltte ve solunum yollarında tahriş ve yanmaya yol açan hipoklorit ağartıcı içerirler. Tuvalet temizleyiciler akciğer ödemine, kusmaya ve sindirilirse komaya yol açarlar. Diğer kimyasallarla teması halinde buharı öldürücü olabilecek klorin açığa çıkabilir
•Satılan her şeyin güvenli olduğunu sanan milyonlarca tüketiciden biri misiniz yoksa?

O zaman bir daha düşünün. 1950 yılından bu yana tam 80,000 sentetik kimyasal icat edilmiştir. Bunların çoğu kimyasal savaş amacıyla petrolden ve kömür katranından elde edilmiştir. Üzücü olan şu ki bu maddelerden hemen hiçbiri güvenlik açısından test edilmemiştir. Çoğu zaman bize etikette bilgi bile vermeden, rızamız sorulmadan temizlik maddelerine, suyumuza ve yiyeceklerimize katılırlar. Büyük bir sanayi olan kimya, bütün bilgileri gizliyor ve size her yıl 1000 yeni kimyasal hediye ediyor.